زنجیره تامین بار در دنیای مدرن از مجموعه شرکت‌های فراهم‌کننده مواد اولیه، تولید‌کننده‌ها، شرکت‌های حملونقل و فروشگاه‌ها تشکیل می‌شود. تمامی این شرکتها باید در کنار هم کار کنند تا محصول به دست مصرف‌کننده برسد. جالب اینجاست این زنجیره به دنبال افزایش تقاضا، دائم در حال گسترش است. توسعه این زنجیره، پیچیدگی و تنوع آن را به دنبال دارد. نبود شفافیت در زنجیره تامین، دردسرهای زیادی ایجاد میکند و به تاخیر در تحویل کالا و افزایش هزینه‌ها منجر می‌شود. در نتیجه این زنجیره به اطلاعات واحدی نیاز دارد تا به لطف این اطلاعات، به‌صورت خصوصی و مستقل، تراکنش‌هایی نظیر اطلاعات به‌روزِ تولید یا حملونقل قابل بررسی باشد. اینجاست که کاربرد بلاکچین در زنجیره تامین خودنمایی میکند. به دلیل محبوبیت این فناوری در زنجیره تامین، در این مطلب ابتدا با هم می‌بینیم که بلاکچین چگونه کار میکند. سپس به کاربرد آن در زنجیره تامین اشاره می‌کنیم.
مزایای استفاده از بلاک چین در زنجیره تامین بار
به لطف بلاکچین، ثبت، نگهداری و محافظت از اطلاعات زنجیره تامین بار با دقت و شفافیت کاملی انجام می‌شود. در نتیجه بسیاری از صنایع به استفاده از این فناوری رو آورده‌اند. صنایعی که از این فناوری کمتر استفاده می‌کنند نیز دیر یا زود برای تسهیل در انجام کارها و کسب رضایت بیشتر مشتریان از این فناوری بهره خواهند گرفت. مشتریان و شرکت‌های فعال در زنجیره تامین بار، با استفاده از این فناوری در جریان تغییرات کوچک در طراحی و تولید محصولات قرار می‌گیرند. بلاکچین به لحاظ امنیتی نیز جلوی عرضه کالاهای تقلبی را می‌گیرد. از طرف دیگر این فناوری به شرکتها کمک میکند تا تغییر سلیقه مشتریان را پیش‌بینی کنند و خدمات و محصولاتِ دلخواه مشتریان را به بازار عرضه نمایند.
بلاکچین در زنجیره تامین بار فایده‌های بی‌شماری دارد که مهم‌ترین آن‌ها از این قرار است:
- کاهش هزینههای تولید؛
- بهینه‌سازی سازوکار حملونقل کالا؛
- بهینه‌سازی مراحل تولید کالا؛
- برنامه‌ریزی برای فرایند تولید کالا؛
- خودکارسازی وظیفه‌ها؛
- کنترل و تضمین کیفیت؛
- ذخیره زمان و هزینههای مدیریتی؛
- کاهش زمان ارسال کالا؛
- هزینه کمتر به نسبت فناوری‌های دیگر؛
- برطرف‌کردن اشکالات؛
- محافظت از محصولات برند در برابر کالاهای تقلبی؛
- اعتبار و صداقت در اطلاعاتی که بین کاربران به اشتراک گذاشته می‌شود؛
- شفافیت؛
- افزایش اعتماد مشتریان و ارتقا تجاری برند؛
- رضایت مشتری.
فایده‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم، بلاکچین را به فناوری پرطرفداری تبدیل کرده که روزبه‌روز توسط بزرگان دنیای فناوری کاربرد بیشتری پیدا میکند. این فناوری در کنار حل چالشهای مهم برای شرکت‌های بزرگ، کاربردهای مهمی برای مشتریان دارد. از آنجایی که با فناوری جدیدی روبه‌رو هستیم، در ادامه نمونه‌های کاربردی از اجرای این فناوری مطرح می‌کنیم. این نمونه‌‌ها از کاربرد بلاکچین در صنعت‌های مختلف حکایت دارد.
بلاکچین چگونه کار می کند؟
برای آشنایی بیشتر با کاربرد بلاکچین در زنجیره تامین، ابتدا باید ببینیم این فناوری چیست و چگونه کار میکند. وقتی از بلاکچین صحبت می‌کنیم، منظور فناوری است که بستری امن، هماهنگ (Synchronized)، غیرمتمرکز را با آمار گسترده تراکنش‌های دیجیتال فراهم کند. عملکرد این بستر باید مستقل باشد و نیازی به میانجی در آن نباشد. هر کدام از بلاک‌های دیتا در این بستر محافظت‌شده و به یکدیگر مرتبط است. به لطف این ویژگی، کاربران به بلاک‌های مشخصی دسترسی دارند. در سازوکاری که به آن اشاره کردیم خبری از تایید تراکنش‌ها توسط بخش ثالث نیست. در عوض تراکنش‌ها توسط شبکه‌ای از نادها (Nodes)، در بلاکچین تایید می‌شود. این ویژگی امنیت و شفاف‌سازی زنجیره تامین را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد.
زنجیره تامین چیست؟
زنجیره تامین بار در دنیای صنعتی امروز مفهوم روشنی دارد. وقتی از این زنجیره صحبت می‌کنیم، منظور شبکه‌ای گسترده از تسهیلاتی است که به فرایند جمع‌آوری مواد خام، تبدیل آن به کالا و ارسال به مشتری در شبکه‌های توزیع کمک میکند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت زنجیره تامین بار تمامی مراحل صفر تا صد ساخت و عرضه یک محصول را در بر می‌گیرد. ناگفته پیداست این فرایند مراحل بی‌شماری دارد. این مراحل پیش از این نیز کم‌و‌بیش انجام می‌شد. با این حال مشتریان امروزی تمایل بیشتری دارند تا در جریان اطلاعات سفارش‌های خود قرار بگیرند. به همین دلیل اطلاعاتی مانند مبدا تهیه، ارسال کالا و مراحل جمع‌آوری آن اهمیت بیشتری پیدا کرده است. بر اساس تحقیقات، رصد کالا و خدمات در صنایع مختلف نقش چشمگیری برای پیشرفت شرکتها در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد.
بلاکچین، راهکار کاملی برای پاسخگویی به نیاز صنایع و مشتریان در مراحل مختلف زنجیره تامین بار فراهم کرده است. هم‌اکنون پروژه‌های بسیار بزرگی با کاربرد بلاکچین در زنجیره تامین بار فعال است. برای نمونه می‌توان به هایپرلجر (Hyperledger) اشاره کرد. هایپرلجر، پروژه‌ای متن‌باز است که در سال ۲۰۱۶ معرفی شد. این پروژه توسط بنیاد لینوکس توسعه داده می‌شود. جالب است بدانید شرکت‌های بسیار بزرگی مانند دایملر (Daimler) و ایرباس (AirBus) از بلاکچین برای رصد مراحل تامین بار بهره می‌گیرند. انصافاً باید گفت این فناوری انقلابی مهم در صنایع مختلف ایجاد کرده است. جالب‌تر اینکه سلاطین بزرگ دنیای فناوری و حمل‌نقل برای حضور بیشتر در بلاکچین هم‌پیمان شده‌اند. آی.بی.ام، فورد، بی.ام.دبلیو، جنرال موتورز و رنو، کنسرسیومی با نام «نوآوری بلاکچین باز حملونقل» (Mobility Open Blockchain Initiative) را تشکیل داده‌اند.
عزم شرکت‌های بزرگ از آینده‌ای روشن برای استفاده از این فناوری در زنجیره تامین بار حکایت دارد. در نتیجه انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک، راهحلهای بیشتری در این حوزه برای رصد مراحل تولید و ارسال کالا پیش روی صنایع مختلف قرار بگیرد.
چالشهای زنجیره تامین
بلاکچین باهدف برطرف‌کردن چالشهای زنجیره تامین کالا ایجاد شده است. این چالش‌ها از دیرباز تاکنون وجود داشته‌اند. به همین دلیل نیز در طول زمان راهحلهای مختلفی برای حل این چالش‌ها مطرح شده است. از طرف دیگر رویدادهای غیرمترقبه مانند حوادث طبیعی و بیماری‌های همگانی فرایند زنجیره تامین را مختل میکند. کاهش هزینههای حملونقل، پاسخگویی به نیاز بازار، تامین مستمر کالا، و استفاده از جدیدترین فناوری‌های روز به همراه تحویل به‌موقع محصولات، به عنوان چالشهای همیشگی زنجیره تامین بار به حساب می‌آید. خوشبختانه بلاکچین برای تمامی چالشهای زنجیره تامین بار راهحلهای کارآمدی دارد.
در بعضی از بازه‌های زمانی مانند فستیوال‌ها و حراج‌های بزرگ، نیاز بازار به مقدار چشمگیری افزایش پیدا میکند. در نتیجه نبود موجودی، یکی دیگر از چالشهای زنجیره تامین بار در بازه‌های زمانی مختلف شناخته می‌شود. از طرف دیگر انصافاً باید گفت شرکت‌های معتبر، محصولات باکیفیتی روانه بازار می‌کنند. در نتیجه این روزها فقط کیفیت حرف اول را نمی‌زند. کالا در کنار کیفیت، باید در سریع‌ترین زمان ممکن به دست مشتری برسد. به زبان دیگر می‌توان گفت شرکتی گوی سبقت را از دیگر رقبا می‌رباید که محصولات خود را در کمترین زمان ممکن پیش روی مشتریان قرار دهد. سرعت در ارسال یکی دیگر از چالشهای مهم زنجیره تامین بار است که برای تسهیل آن می‌توان از فناوری بلاکچین کمک گرفت.
برای شما گفتیم که بلاکچین تاثیر چشمگیری در کاهش هزینههای زنجیره تامین محصول دارد. به لطف این شرایط، بسیاری از شرکتها هزینه‌ها را به مقداری تعدیل می‌کنند تا شرایطی برای ارسال رایگان کالا فراهم شود. در نتیجه هزینه ارسال کالا که یکی از چالشهای همیشگی شرکتها به حساب می‌آید، متعادل‌تر می‌شود. ناگفته پیداست این شرایط افزایش فروش محصولات را به دنبال دارد. با این حساب می‌توان گفت کاربرد بلاکچین در کنار راهحلهای مستقیمی که در اختیار شرکتها قرار می‌دهد، به‌صورت غیر مستقیم نیز کارگشای شرکت‌های تجاری برای افزایش فروش است.
بلاکچین چگونه راه حل های زنجیره تامین را ارائه می کند؟
بسیاری از کارشناسان اقتصادی، زنجیره تامین را قلب فرایند ارسال محصول توسط شرکتها به مشتری می‌دانند. بلاکچین راهحلهای زنجیره تامین را به گونه‌ای فراهم میکند تا محصولات در کنار زمان به‌موقع، با قیمتی مناسب در اختیار مشتریان قرار بگیرد. این فناوری ابزاری تکمیل‌کننده در راهحلهای زنجیره تامین بار به حساب می‌آید. به لطف امکانات این فناوری، شرایطی برای ثبت به‌روزِ رویدادهای اتفاق‌افتاده برای کالا فراهم می‌شود. رویدادها در قالب لِجر‌های اشتراکی (Ledger)، ثبت می‌شود. از آنجایی که همیشه تراکنش‌ها ثبت شده و به‌روز است، شرکتها به‌راحتی گزارشی از وضعیت کالا و موقعیت جغرافیایی آن بدست می‌‌‌آورند. این راه‌حلِ به شرکتها کمک میکند تا در صورت ایجاد مشکلات پیش‌بینی‌نشده، مانند مرجوعی کالا، دستورالعمل‌های لازم را به‌سرعت اجرا کنند.
جالب است بدانید از راهحلهای دیگری نیز برای زنجیره تامین بار می‌توان کمک گرفت. اینترنت اشیا، یکی از این راهحلهای کارآمد است. اینترنت اشیا ابزاری برای خودکارسازی مراحل ثبت زنجیره تامین کالا فراهم میکند. در این شرایط اطلاعات تولید، حملونقل و کنترل کیفیت با کمک اینترنت اشیا به‌صورت خودکار ثبت و در مراحل زنجیره تامین ذخیره می‌شود. این اطلاعات کاملاً طبقه‌بندی می‌شود. در نتیجه شرکتها بسته به صلاحدید و رویکردی که در تعامل با مشتری دارند، می‌توانند قسمتی از آن را با مشتریان به اشتراک بگذارند. مشتریان با دریافت این اطلاعات، از کیفیت و صحت کالاهای خریداری‌شده اطمینان خاطر پیدا می‌کنند.
بلاکچین و زنجیره تامین: اتحاد کامل کارایی و شفافیت
شفافیت، حرف اول را در تجارت مدرن می‌زند. به همین دلیل مشتریان شرکت‌هایی را برای خرید انتخاب می‌کنند که رویکردی شفاف با مشتری دارند و خریداران خود را در جریان مراحل ارسال کالا قرار می‌دهند. در این زمینه می‌توان به صنایع غذایی اشاره کرد. مشتریان به شرکتی بیشتر اطمینان می‌کنند که با شفافیت تمام، اطلاعات محصولات غذایی را در اختیار آن‌ها قرار دهد. محلی که کالا از آن خریداری‌شده در صنایع غذایی اهمیت زیادی دارد. شفافیتی که بلاکچین در این زمینه در اختیار مشتری قرار می‌دهد، ضامنی برای افزایش فروش‌های بعدی به حساب می‌آید.
اکنون که صحبت از شفافیت در زنجیره تامین بار به میان آمد، اجازه دهید مثال جالبی بزنیم. به احتمال زیاد نام نستله (Nestlé) به عنوان یکی از بزرگ‌ترین غول‌های صنعت غذای دنیا به گوش شما خورده است. این شرکت چیزی حدود ۱۵ نمونه از اطلاعات فرآورده‌های اصلی خود را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. دستیابی به چنین شفافیتی با بلاکچین هایپرلجرفابریک (Hyperledger Fabric)، میسر شده است. در این فناوری، پس از استقرار شبکه هایپرلجرفابریک، شرکای تجاری یک مجموعه به این شبکه دسترسی پیدا می‌کنند. سپس مراحل زنجیره تامین بار در این شبکه انجام می‌شود. در نهایت نیز اطلاعات مواد اولیه یک محصول درباره انواع موادغذایی از محل تامین آن‌ها، (مزرعه یا دامداری) به صورتی کاملاً شفاف در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.
نمونه‌ای جالب‌تر را می‌توان در صنعت معدن ذکر کرد. کیفیت منابعی که از معدن‌ها استخراج می‌شود، اهمیت زیادی در ارزش‌گذاری این منابع دارد. در این زمینه نیز می‌توان فرایند تامین بار را با بلاکچین رصد کرد. این فناوری اطلاعات دقیقی درباره مکان استخراج مواد خام فراهم میکند.
شفافیت در زنجیره تامین بار گاهی اوقات برای مشتریان نقشی حیاتی ایفا میکند. صنایع دارویی، نمونه‌ای دیگر در این زمینه است. با این فناوری مشتریان داروی اصل خریداری می‌کنند. این روش فروش داروهای تقلبی را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
زنجیره تامین بار تمامی مراحل تهیه مواد اولیه برای ساخت یک محصول تا عرضه آن به مشتری را پوشش می‌دهد. با توجه به توضیحاتی که درباره کاربرد بلاکچین در زنجیره تامین بار مطرح کردیم، مطمئن هستیم به این نتیجه رسیده‌اید که برای عقب‌نماندن از قافله فناوری‌های روز باید هرچه‌سریع‌تر آستین بالا زد. رویکرد شرکتها به بهینه‌سازی زنجیره تامین کالا به میزان چشمگیری رضایت مشتری را افزایش می‌دهد. بهبود رضایت مشتری نیز اعتبار برند و افزایش سود را به دنبال دارد. خوشبختانه در گرین پلاس تجربه‌ای سودمند از ارائه خدمات بلاکچین در زنجیره تامین کالا اندوخته‌ایم. این تجربه‌ها را با کمال میل در اختیار مشتریانی قرار می‌دهیم که همیشه تمایل دارند تا نبض فناوری‌های جدید را در اختیار بگیرند و یک سرو‌گردن بالاتر از رقبا باشند.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین، به زنجیره‌ای از بلاک‌هایی گفته می‌شود که پیوسته هستند و هر کدام از آن‌ها اطلاعاتی را در قالب بلاک نگهداری می‌کنند.
زنجیره تامین بار چیست؟
تهیه مواد اولیه، ساخت محصول و ارسال آن به مشتری، مراحلی دارد که به مجموع آن‌ها زنجیره تامین بار می‌گویند.
کاربرد بلاکچین در زنجیره تامین بار چیست؟
بلاکچین، اطلاعات کاملی با جزئیات دقیق از زنجیره تامین بار در اختیار شرکتها قرار می‌دهد.
مهم‌ترین ویژگی بلاکچین در زنجیره تامین چیست؟
شفافیت و یکپارچگی کامل از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که به بلاکچین در اختیار شرکتها قرار می‌دهد.
بلاکچین چه فایده‌هایی در زنجیره تامین دارد؟
کاهش هزینههای تولید، بهینه‌سازی سازوکار حملونقل کالا، بهینه‌سازی مراحل تولید کالا، برنامه‌ریزی برای فرایند تولید کالا، خودکارسازی وظیفه‌ها، کنترل و تضمین کیفیت و افزایش رضایت مشتری از مهم‌ترین فایده‌های بلاکیچن در زنجیره تامین کالا به حساب می‌آید.
بلاکچین چگونه راهحلهای زنجیره تامین را ارائه میکند؟
بلاکچین شرایطی برای ثبت به‌روزِ رویدادهای اتفاق‌افتاده برای کالا فراهم می‌شود. رویدادها در قالب لِجر‌های اشتراکی (Ledger)، ثبت می‌شود. از آنجایی که همیشه ثبت تراکنش‌ها ثبت شده و به‌روز است، شرکتها به‌راحتی گزارشی از وضعیت کالا و موقعیت جغرافیایی آن بدست می‌‌‌آورند.