بلاک چین خصوصی، شانه‌به‌شانه بلاک چین عمومی راه خود را در صنایع مختلف باز کرده است. با توجه به افزایش محبوبیت این فناوری، انتظار می‌رود در آینده توسعه بیشتری پیدا کند. در نتیجه محبوبیت بلاکچین شرایطی فراهم کرده تا انواع مختلفی از این فناوری معرفی شود. هر کدام از انواع بلاکچین کاربردهای مختلفی دارد و نیازهای متفاوتی را بر طرف می‌سازد. در این بین بلاکچین خصوصی و بلاکچین عمومی طرفداران بیشتری و کاربردهای متفاوت‌تری دارند. از آنجایی که نیاز برای استفاده از فناوری بلاکچین روزبهروز افزایش پیدا میکند، ممکن است این پرسش برای شما نیز پیش آمده باشد که تفاوت بلاکچین عمومی و خصوصی چیست؟ در این مطلب توضیح جامعی درباره بلاک چین مطرح می‌کنیم. سپس به بلاک چین عمومی می‌پردازیم و برای شما از بلاک چین خصوصی می‌گوییم. به شما قول می‌دهیم با مطالعه این مطلب تا انتها، دید کاملی درباره انواع بلاکچین و تفاوت آنها بدست آورید.
بلاک چین چیست؟
بلاک چین خصوصی یا بلاک چین عمومی را زمانی می‌توان به‌درستی تعریف کرد که با مفهوم کلی بلاک چین آشنا باشید. بلاک چینی که این روزها زیاد نام آن را می‌شناسیم به دنبال محبوبیت رمزارزها معروف شد. با این حال دیرینگی ایجاد بلاک چین به سال‌های نخستین دهه ۹۰ میلادی باز می‌گردد. در آن زمان زنجیره‌ای از بلاک هایِ امنِ رمزگذاری‌شده‌ای ابداع شد. سازوکار زنجیره‌های بلاک‌ها به‌گونه‌ای بود که کسی به‌راحتی نمی‌توانست آنها را دستکاری کند. این فناوری سال‌ها در مراحل توسعه خود به سر برد تا اینکه در نهایت ساتوشی ناکاموتو، سلطانِ ناشناس دنیای رمزارز، در ۲۰۰۸ اولین بانک اطلاعاتی بلاک چین را معرفی کرد.
به زبان ساده می‌توان گفت بلاک چین، سازوکاری برای ثبت تمامی اطلاعات و به اشتراک‌گذاری آنها در بین تمامی کاربران فعال یک شبکه است. به این ترتیب با سازوکار رمزنگاری‌شده‌ای روبه‌رو هستیم که احتمال هک و نفوذ غیرقانونی را بسیار دشوار میکند. به لطف این شرایط، سلاطین دنیای فناوری روزبهروز توجه بیشتری به بلاک چین نشان دادند. امنیت سازوکاری که از آن صحبت کردیم شرایط توسعه بلاک چین خصوصی و عمومی را در دنیای رمزارزها فراهم کرد. به دنبال توسعه بلاک چین، بلاک چین های مختلفی معرفی شد. بلاک چین خصوصی، بلاک چین عمومی، بلاک چین هیبرید و بلاک چین کنسرسیوم در گروه بلاک چین‌های رایج و پرطرفدار قرار دارند.
بلاک چین‌هایی که از آنها صحبت کردیم، تفاوت‌های مهمی دارند. با این حال نقاط مشترکی نیز میان آنها وجود دارد. برای نمونه در تمامی بلاک چین‌ها، امکان حذف اطلاعات وجود ندارد. بلاک چین خصوصی، بلاک چین عمومی و دیگر بلاک چین‌ها بر اساس قوانین الگوریتم اجماع کار میکنند. از طرف دیگر نوُدها (Nodes) در انواع بلاک چین‌ها باید تک‌تک تراکنش‌ها، فعالیت‌ها و تغییرات را تایید کنند. با توجه به این تعریف، در ادامه توضیحات بیشتری درباره بلاکچین خصوصی و بلاکچین عمومی مطرح می‌کنیم.
تعریف بلاک چین عمومی
اکنون که در جریان مفهوم بلاک چین قرار گرفتید، نوبت به تعریف بلاکچین عمومی فرا می‌رسد. برای روشن‌ترشدن این مفهوم اجازه دهید نگاهی به واژه‌های تشکیل‌دهنده آن داشته باشیم. همان‌گونه که حتماً می‌دانید بلاک (Block)، معنای قالب یا بلوک میدهد. چِین (Chain) نیز به معنای زنجیر است. در نتیجه منظور از بلاک چین، زنجیره‌ای از بلوک‌هاست. در هر کدام از این بلوک‌ها، اطلاعات ذخیره می‌شود. این اطلاعات می‌تواند گزارش‌های انبار یا تراکنش‌های مالی باشد. پس از ثبت اطلاعات در بلاک‌ها، این بلاک‌ها به شکل زنجیره‌ای به هم ارتباط پیدا میکنند. این زنجیره به هم مرتبط‌شده از اطلاعات با نام بلاک چین شناخته می‌شود.
بلاک چین عمومی، معروف‌ترین نوع این فناوری به حساب می‌آید. همان‌گونه که از نام این بلاک چین پیداست، عمومی است و افراد بدون نیاز به مجوز می‌توانند به شبکه بلاک چین متصل شوند. در نتیجه کاربران یک شبکه عمومیِ بلاک چین، به‌راحتی می‌توانند اطلاعات را مشاهده یا تغییر دهند. از طرف دیگر بلاک چین عمومی، تمرکزی ندارد و هیچ کدام از کاربران این بلاک چین را کنترل نمی‌کنند. جالب است بدانید در این شبکه اطلاعات در حین ثبت، اعتبار پیدا میکنند. این اطلاعات پس از ثبت، تغییر نمی‌کنند.
در نتیجه با بلاک چینی ایمن روبه‌رو هستیم. به لطف این شرایط، هر کاربری قادر به ثبت اطلاعات در بلاک چین است و کاربران دیگر نیز به‌راحتی قادر به خواندن اطلاعات ثبت‌شده هستند. عمومی بودنِ این نوع از بلاک چین، گسترش چشمگیر آن را به دنبال داشته است. بیت کوین، لایت کوین و اتریوم از پلتفرم‌های بسیار معروفی هستند که در بستر بلاک چین عمومی توسعه پیدا کرده‌اند. فعالیت در پلتفرم‌هایی که از آنها نام بردیم به گونه‌‌ای توسعه داده شده تا هویت افراد در حین تراکنش‌ها و تعامل با این پلتفرم ناشناس بماند.
مزایا و معایب بلاکچین عمومی
بلاکچین با تمامی محبوبیت‌ها و گسترشی که پیدا کرده، مزایا و معایبی هم دارد. برای شما گفتیم تراکنش‌ها در بسترهای عمومیِ بلاکچین، ناشناس انجام می‌شود. نامشخص‌بودن هویت کاربران در این پلتفرم‌ها یکی از مهم‌ترین فایده‌های این نوع از بلاکچین به حساب می‌آید. به همین دلیل بیشتر رمزارزها در بستر عمومی بلاکچین توسعه داده می‌شود. از ناشناس‌بودن این نوع از بلاکچین که بگذریم، عمومی‌بودن بلاکچین معایب و مزایای دیگری هم دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
معایب بلاک چین عمومی
- تغییر و اصلاح اطلاعات
برای شما گفتیم که اصلاح و تغییر اطلاعات در بلاک چین کار چندان ساده‌ای نیست. این ویژگی از یک طرف به عنوان نکته‌ای مثبت برای بلاک چین به حساب می‌آید. با این حال سکه ایجاد تغییرات در بلاک چین روی دیگری نیز دارد و گاهی اوقات نبود دسترسی ساده به ایجاد تغییرات در بلاک چین دردسرهای زیادی به دنبال دارد.
- حمله ۵۱درصدی
انصافاً باید گفت بلاک چین، بستری امن برای اطلاعات ایجاد کرده است. با این حال اصطلاحی با نام حمله ۵۱درصدی در دنیای بلاک چین وجود دارد که از احتمال آسیب این بستر خبر میدهد. منظور از حمله ۵۱درصدی، زمانی است که یک نهاد قدرتی بیشتر از ۵۰ درصد هَش شبکه را در اختیار داشته باشد. با چنین قدرتی می‌توان اطلاعات را مختل کرد. جالب است بدانید در دنیای بلاکچین تاکنون حمله ۵۱درصدی موفقیت‌آمیزی در ابعاد گسترده انجام نشده. با این حال با توجه به اینکه این حمله از لحاظ تئوری امکان‌پذیر است، آن را به عنوان یکی از معایب بلاک چین عمومی به حساب می‌آورند.
فایده‌های بلاکچین عمومی
با بررسی فایده‌های بلاک چین عمومی متوجه خواهید شد که کفه ترازوی مزایای این سازوکار به معایب آن سنگینی میکند. با توجه به گستردگی فایده‌های این نوع از بلاکچین، در ادامه به صورت فهرست‌وار به آنها اشاره می‌کنیم.
- به لطف دفتر کل بلاکچین، شفافیت کاملی برای مشاهده تمامی تراکنش‌های ثبت‌شده در اختیار کاربران قرار می‌گیرد؛
- ایجاد بستری غیرمتمرکز که هیچ سازمان خاصی آن را نظارت نمی‌کند؛
- آزادی عمل کاربران و نبود اجبار برای رعایت دستورهای سخت‌گیرانه، تبعیض‌آمیز و غیرمنصفانه.
تعریف بلاک چین خصوصی
می‌توان گفت محدودیت‌ها و مجوزهای دسترسی برای مشارکت در شبکه بلاکچین، این شبکه را به خصوصی و عمومی تبدیل میکند. محدودیت‌ها و مجوزهایی که از آنها صحبت می‌کنیم توسط سازمان یا شرکت مدیریت‌کننده بلاکچین خصوصی مشخص می‌شود. به لحاظ گستردگی می‌توان اینگونه تعریف کرد که بلاکچین خصوصی، همان بلاکچین عمومی است که در شبکه‌ای کوچک راه‌اندازی شده و محدودیتهای بیشتری دارد. این نوع از بلاکچین برای کارهایی مانند تشخیص و تایید هویت دیجیتال، مالکیت دارایی‌ها، مدیریت زنجیره تامین کالا و رای‌گیری کاربرد دارد. دسترسی به اطلاعات در بلاکچین خصوصی فقط با اجازه شرکت یا مالک بلاکچین میسر است. امکان خصوصی‌سازی بیشتری در این حالت از بلاکچین وجود دارد. از طرف دیگر امنیت اطلاعات نیز در این مدل از بلاکچین به میزان چشمگیری بیشتر است.
سلاطین فناوری رویکرد جدی به بلاکچین خصوصی دارند. شرکت‌های بزرگی مانند آی.بی.اِم، آر۳کوُردا (R3 Corda) و تِزُوز (Tezos)، به‌عنوان پرچمداران این نوع از بلاکچین شناخته می‌شوند. هایپرلجرفابریک (Hyperledger Fabric)، یکی از معروف‌ترین فریم‌وُرک‌های این نوع از بلاکچین به حساب می‌آید. والمارت (Walmert)، یکی دیگر از نمونه‌های شاخص در دنیای فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که مراحل تامین و فروش کالا را با هایپرلجرفابریک رصد میکند.
مزایا و معایب بلاکچین خصوصی
با توجه به توضیحاتی که درباره نوع خصوصی بلاکچین برای شما گفتیم، حتماً به این نتیجه رسیده‌اید که این نوع از بلاکچین برای شرکت‌های تجاری مناسب‌تر است. با این حال این شیوه از بلاکچین نیز مزایا و معایبی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
معایب بلاکچین خصوصی
- هزینه گزاف راه‌اندازی شبکه‌های خصوصی بلاکچین؛
- هزینه گزاف نگهداری سخت‌افزار و برق شبکه‌های خصوصی بلاکچین؛
- امکان دستکاری شبکه‌های خصوصی بلاکچین نسبت به شبکه‌های عمومی بلاکچین بیشتر است.
فایده‌های بلاکچین خصوصی
- متمرکزبودن شبکه‌های خصوصی بلاکچین، سرعت این شبکه‌ها را به میزان چشمگیری افزایش میدهد؛
- امکان صدور مجوز برای ذخیره و مشاهده اطلاعاتِ کاربران توسط مدیر یا مالک شبکه؛
- تراکنش‌هایی با کارمزد بسیار کم یا بدون کارمزد؛
- اضافه‌کردن نودها و سرویس‌ها در شبکه‌های بلاچین خصوصی راحت‌تر انجام می‌شود.
کدام یک از انواع بلاکچین عمومی و خصوصی برای سازمان شما مناسب‌تر است؟
با توجه به توضیحاتی که درباره انواع بلاکچین و نوع خصوصی و عمومی آن مطرح کردیم، حتماً متوجه شده‌اید که هویت و حریم خصوصی، حرف اول را در این بسترها می‌زند. از آنجایی که بسیاری از کاربرانِ ارزهای دیجیتال ترجیح می‌دهند ناشناس باقی بمانند، رمزارزها در بسترهای عمومی بلاکچین توسعه داده می‌شوند. از طرف دیگر ایجاد تنظیمات دلخواه و شفافیت بیشتر در شبکه‌های خصوصی بلاکچین، این شبکه‌ها را به بستری مناسب تجارت‌های کوچک‌و‌بزرگ تبدیل کرده است.
سطح دسترسی کاربران در شبکه‌های خصوصی و عمومی بلاکچین، یکی دیگر از دلیل‌های انتخاب هرکدام از این بسترها توسط اشخاص و سازمان‌های مختلف است. بلاکچین‌های عمومی نیازی به مجوز ندارند و غیرمتمرکز عمل میکنند. این شرایط در بلاکچین‌های خصوصی تمرکز بیشتری دارد و مجوزهای مختلفی در این شبکه‌ها احتمال می‌شود. در نتیجه تشخیص اینکه کدام یک از شبکه‌های بلاکچین خصوصی یا عمومی برای سازمان شما مناسب‌تر به نظر می‌رسد، کاری است که نیاز به بررسی کامل سازوکار مجموعه شما دارد. در این زمینه می‌توانید روی خدمات بلاکچین گرین پلاس حساب باز کنید.
بلاک چین خصوصی گرین پلاس
در چندین سال اخیر تجربه‌ای ارزشمند از عرضه خدمات بلاک چین خصوصی در گرین پلاس اندوخته‌ایم. این تجربه را با کمال میل در اختیار مشتریان محترم گرین پلاس قرار می‌دهیم. قبل از هر چیز برای ارائه بهترین راهکار بلاکچین، سازوکار مجموعه شما نیازسنجی می‌شود. سپس از میان بهترین راه‌کارهای موجود، بهترین گزینه در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.
امیدواریم به لطف اطلاعاتی که از انواع بلاکچین در اختیار شما قرار دادیم، دیدگاه کاملی درباره این فناوری بدست آورده باشید. همان‌گونه که می‌دانید همکاران ما در گرین پلاس با کمال‌میل آماده ارائه راه‌کارهای جدید برای اجرای پروژه‌های بلاک چین خصوصی و بلاک چین عمومی هستند.
پرسش و پاسخ
بلاک چین خصوصی چیست؟
بلاک چین خصوصی مجوزهای دسترسی و محدودیتهای بیشتری برای کاربران این شبکه ایجاد میکند. مدیریت زنجیره تامین کالا، مالکیت دارایی، تایید هویت دیجیتال و رای‌گیری از کارهایی است که با بلاک چین خصوصی انجام می‌شود.
بلاک چین عمومی چیست؟
دسترسی کاربران در بلاک چین عمومی بدون نیاز به مجوز انجام می‌شود. بلاک چین عمومی تمرکزی ندارد و هیچ کدام از کاربران آن را کنترل نمی‌کنند.
بلاک چین عمومی چه فایده‌هایی دارد؟
شفافیت کامل در دفتر کل بلاکچین، مشاهده تمامی تراکنش‌های ثبت‌شده، ایجاد بستری غیرمتمرکز که سازمانی آن را نظارت نمی‌کند و ازادی عمل کاربران و نبود دستورهای سخت‌گیرانه و غیرمنصفانه از فایده‌های اصلی بلاک چین خصوصی به حساب می‌آید.
بلاک چین خصوصی چه فایده‌هایی دارد؟
متمرکزبودن شبکه‌های خصوصی بلاکچین، سرعت چشمگیر این شبکه‌ها، صدور مجوز برای ذخیره و مشاهده اطلاعات کاربران توسط مدیر یا مالک شبکه و امکان اضافه‌کردن ساده نوُدها و سرویس‌ها به عنوان فایده‌های اصلی بلاک چین خصوصی شناخته می‌شود.
کدام یک از انواع بلاک چین خصوصی و بلاک چین عمومی برای سازمان شما مناسب است؟
قبل از پیشنهاد طرح، نیاز مجموعه باید توسط کارشناسان گرین پلاس بررسی شود. سپس بسته به نیازسنجی انجام شده، یکی از راه‌کارهای بلاک چین خصوصی یا بلاک چین عمومی پیشنهاد خواهد شد.